MONIAC Milli Gelir Hesaplama Makinesi ve Simülasyonu Tanıtım Toplantısı Gerçekleştirildi
Phillips Ve Milli Gelir Hesaplama Makinesi (MONIAC)
A.W. Phillips 1914 yılında Yeni Zelanda’da doğmuştur. Ortaöğrenimini Yeni Zelanda’da tamamladıktan sonra Avustralya’ya giderek burada çeşitli işlerde çalışmıştır. 1937 yılında Çin’de yaşamaya başlayan Phillips, Japonya ile Çin arasında yaşanan sorunlar nedeniyle, Sibirya tren hattı üzerinden İngiltere’ye giderek oraya yerleşmiş ve İngiltere’de elektrik mühendisliği eğitimi almıştır. Phillips, II. Dünya Savaşı’nda İngiliz Hava Kuvvetleri’ne katılmış, savaşın sona ermesiyle, 1946 yılında, Yeni Zelanda ordusu tarafından verilen bir burs ile London School of Economics’de (LSE) sosyoloji eğitimi görmüş, ayrıca ekonomi alanında bazı dersler almıştır.
Phillips, iktisat literatürüne kazandırdığı, işsizlik ve enflasyon arasındaki ilişkiyi modelleyen Phillips Eğrisi analiziyle bilinmektedir. Bunun yanı sıra, elektrik mühendisliği altyapısı, klasik kontrol teorisini ekonominin çeşitli alanlarında görülen sorunlara yöneltmesine de olanak tanımıştır. Bu şekilde, optimizasyon, parametre tahmini gibi kontrol ve sistem dinamiğinde yeni gelişmeleri de ekonomi alanında kullanma olanağı doğmuştur. Bu bağlamda, 1949 yılında Phillips Makinesi olarak da bilinen ve yurtiçi nakit akışını modelleyen MONIAC’ı (Monetary National Income Analog Computer) icat etmiştir. Phillips, bu makine ile iktisadi değişkenlerde meydana gelen değişikliklerin, sistemde yarattığı etkileri, iktisatçı olmayanların da anlayacağı şekilde sunmaya çalışmıştır.
Eğitim Aracı Olarak MONIAC
Ekonominin dinamik işleyişini kolay ve grafiksel olarak açıklamayı amaçlayan makine, basit parasal modele ilişkin diferansiyel denklemlerin çözümünü temel alan bir görsel simülasyon sunmaktadır. Analog bir bilgisayar olarak da düşünülebilecek makinenin, makro ekonomik sistemi farklı bilgi düzeyine sahip insanlara açıklamadaki üstünlüğü, bir eğitim aracı olarak da kullanılmasına yol açmıştır. Bu özelliği nedeniyle çeşitli üniversitelerden, kamu kurumları ve merkez bankalarından makineyi kendi bünyelerinde de bulundurmak için talepler gelmiştir.
MONIAC İstanbul Üniversitesi'nde
MONIAC, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Besim Üstünel’in çabalarıyla, 1950’li yıllarda Prof. Dr. Refii Şükrü Suvla’nın dekanlığı döneminde, Türkiye’ye getirilmiştir. Prof. Dr. Besim Üstünel, bu makine ile LSE’de doktora eğitimini gördüğü yıllarda tanışmış, makinenin bir örneğinin İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ne getirilmesini sağlamış ve üniversitede öğretim üyesi olarak bulunduğu yıllarda derslerinde kullanmıştır.
MONIAC, halen İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi envanterlerine kayıtlıdır. Türkiye İş Bankası’nın 2017 yılında verdiği sponsorluk desteği ile İstanbul Üniversitesi’nde Uzman Fizikçi Adem Soylamış tarafından tamir edilerek tekrar işler hale getirilmiştir.